سرویس فرهنگ و هنر مشرق - در دهه شصت و هفتاد شمسی به دلیل محدودیت های رسانه‌ای (در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی) انیمیشن‌های هالیوودی کمتر از رسانه ملی پخش می‌شدند و توزیع هر انیمیشنی از مفرهای قانونی با نظارت ویژه رسانه ملی و وزارت ارشاد توام بود. تا اینکه در یک مقطع زمانی خاص، از اوایل دهه هشتاد مجموعه انیمیشن های هالیوودی بدون نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به صورت غیر قانونی، دوبله و در بازار غیر رسمی توزیع می‌شدند و کمی بعد همان آثار دوبله شده به صورت مستقیم از مجاری‌های رسمی منتشر شدند. به عبارت دیگر  شکل دوبله‌های غیر قانونی که بدون نظارت دوبله شده بودند،پس از مدتی از مجاری قانونی توزیع شدند.

در دهه هفتاد و شصت شمسی  دوبله انیمیشن با محدودیت هایی همراه بود و هر انیمیشنی دوبله و عرضه نمی‌شد. عمده انیمشین‌های دهه هشتاد و نود میلادی، همراه با آواز و ترانه های مفصل بودند که در همان اوایل دهه هشتاد همراه با انیمشین‌های روز بدون هیچ فیلتر محتوایی دوبله شدند. شاخص‌ترین این تولیدات انیمشین یوسف،شیر شاه و  اسپریت هستند که شبکه رسمی نمایش خانگی و حتی تلویزیون هیچگاه به فکر دوبله و انتشارش نبودند، چون در ردیف آثار غیر قابل پخش قرار می گرفت. اما در اوایل دهه هشتاد از مجاری غیر مجاز بسیاری از این آثار دوبله و پخش شدندو آواز‌ها به صورت گفتار روی متن ترجمه می‌شدند. اما موج دوبله انیمشین‌ها با چند چالش اساسی همراه بود.

در بسیاری از این آثار لهجه‌های قومیت‌های مختلفی مورد استفاده قرار می گرفت و  روند بهره‌بری از ترانه های لس آنجلسی در برگردان انیشیمن های موزیکال به عنوان یک پدیده عجیب دردوبله های که مختص کودکان و نوجوانان بود مورد استفاده قرار می گرفت. این روال حتی با اعتراض انجمن اصلی دوبلاژ یعنی انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار همراه بود. کمی بعد انجمنی با عنوان انجمن گویندگان جوان با عنوان غیر رسمی گلوری به عنوان متولی دوبله و توزیع انیمشن‌های دوبله  شده در فضای رسمی رسانه ای خود را معرفی کرد.
 
انجمن گویندگان جوان با عنوان غیر رسمی «گلوری» سالها در زمینه دوبله انیمشین فعالیت کرد و فعالیت‌های خود را همچنان ادامه می‌دهد. انجمنی که در بدو شروع فعالیت به استناد مستندات رسانه ای منتشر شده، بدون کسب مجوزهای قانونی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیتش را آغاز کرد.( استناد به گفت و گوی اشکان صادقی با روزنامه وطن امروز شماره 1335به تاریخ 93/3/19)


این انجمن در ابتدا با نام «گلوری انترتینمنت» فعالیت خود را آغاز کرده بود و پس از ثبت  و دریافت مجوز از وزارت کار و امور اجتماعی، گستره فعالیت خود را افزایش داد. فعالیت های گلوری (انجمن گویندگان جوان تهران) از بدو حضور همواره مورد اعتراض انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم بود و در شرایطی ادامه پیدا می کند که انجمن اصلی دوبله یعنی انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم در سال 1382 دست به اعتصاب زده است و به دلیل دستمزدهای پایین فعالیت‌های خود را در تلویزیون متمرکز کرد. گلوری و گروه گلوری از این فرصت استفاده کرد و فعالیت خود را در شبکه نمایش خانگی توسعه داد.
 
بیش از یک دهه از اعلام حضور قانونی این انجمن با مجوز وزارت کار و امور اجتماعی می گذرد و انیمیشن‌های دوبله شده توسط این مجوعه با چالش‌های قانونی و اخلاقی فراوانی در فضای فرهنگی کشور مواجه بوده است و همچنان با این چالش مواجه است که در حوزه دوبله انیمشین فعالیت‌هایش قانونی هست یا خیر؟!

چالشی که نهاد متولی اعطای مجوز طی 10 سال اخیر همچنان پاسخگوی آن نبوده اند. اما نکته ای که در شرایط کنونی موجب می شود فعالیت های این انجمن با چالش هاdی مواجه باشد دوبله و پخش انیمیشین های روزهای جهان از طریق سایت گلوری است. پر واضح است که انجمن گویندگان جوان حقوق قانونی اعم از رایت و توزیع پخش انیمیشن های روزهای جهان را از طریق مراجع قانونی خریداری نکرده است و در فرآیندی خودسرانه انیمیشن‌های روز دنیا را همزمان با اکران در سینماهای جهان با دوبله فارسی پخش می کند. از میان انیمیشن های دوبله شده توسط این موسسه 90 درصد آثار متعلق به کمپانی میجر است که توزیع محصولات کمپانی میجر توسط حجت الله ایوبی ممنوع اعلام شد.

اما اظهار نظرها در مورد فعالیت های این گروه در بدو تاسیس و ادامه فعالیت موید این فرآیند غیر قانونی است.

 اشکان صادقی در همان مصاحبه معروف و جنجالی‌اش با وطن امروز به این مهم اشاره می‌کند و محمود قنبری رئیس انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم در گفتگویی با روزنامه وطن امروز در تاریخ 20/3/93 در مورد فعالیت های این انجمن چنین می‌گوید:

«من از سال 82 تا 87 رئیس انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم بودم. در آن زمان از طرف اداره سمعی ـ بصری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی  فیلمی با عنوان «شب‌بخیر طولانی» به انجمن داده شد که به شیوه قاچاق دوبله و پخش شده بود و ارشاد  از ما خواست جست‌وجو کنیم که صداها متعلق به کیست و چگونه پخش شده است. ما فیلم را بررسی کردیم و به ارشاد اعلام کردیم که این قضیه و گویندگانش ربطی به سندیکای ما ندارد. البته برخی از آن صداها را  شناختیم و در نامه‌ای که به وزارت ارشاد نوشتیم فقط توضیح دادیم که این افراد از سندیکای ما نیستند و ما هم آنها را نمی‌شناسیم، چون اغلب  افراد را نمی‌شناختیم، فقط دو یا سه  صدای آشنا وجود داشت و در ضمن هیچ آدرسی از آن دو، سه نفر نداشتیم.»


به هر ترتیب کار این افراد ادامه یافت. طی آن سال‌ها نامه‌های فراوانی به وزارت ارشاد و اداره سمعی ـ بصری و حتی معاونت یعنی خود آقای جعفری‌جلوه ارسال کردم و توضیح دادم که فعالیت این گروه غیرقانونی است. آنها در جواب بهانه‌هایی می‌آوردند مثل اینکه فعالیت این گروه بیشتر در زمینه انیمیشن است و برخی از انیمیشن‌ها را به تلویزیون هم کادو داده‌اند. ما هم متوجه شدیم که ظاهرا همه دوست دارند این گروه به فعالیت خود ادامه بدهد. من حتی به پلیس امنیت هم نامه دادم. من و آقای سیامک اطلسی با هم نامه را به دفتر پلیس امنیت بردیم اما دریغ از یک پاسخ شفاف. بعدها تعداد زیادی از گویندگان این گروه با من تماس گرفتند که در آن انجمن پول ما را خوردند و دستمزد‌ها را ندادند.

پس از مدتی گروه گلوری اقدام به تاسیس آموزشگاه (با مجوز از وزارت ارشاد) می‌کند و گوینده های فراوانی در این موسسه آموزشی دوره‌های مختلف تمرینی را پشت سر می گذارند و آماده ورود به بازار کار می شوند و پس از مدتی شائبه همکاری افراد آموزش دیده با شبکه‌های ماهواره ای فارسی زبان پر رنگ می شود. وطن امروز در ادامه پرونده بررسی فعالیت های گلوری در سال 1393 ،  با حامد عزیزی یکی از اعضای بریده از  انجمن گویندگان جوان در سال 1393 گفتگویی را انجام می دهد. حامد عزیزی یکی از اعضای محوری انجمن گویندگان و گوینده نقش پاندای کونگ فو کار است .او از موسسان انجمن گویندگان جوان است و در گفتگویش با وطن امروز پرده از اتفاقات دیگری برمی دارد:  

«من هرگز در مذاکرات همراه رئيسي نبودم. در واقع يک سال و نيم تا 2 سال اتاق فکري که با حضور من، آقاي عليمرداني و رئيسي در انجمن وجود داشت با حضور افراد ديگري ادامه يافت اما از تاريخ مهرماه 86 همه چيز تغيير کرد و کم کم همه تصميمات قائم به ذات شد و انتحاري عمل مي کرد. مثلا اولين کسي که با GEM همکاري کرد، مهرداد رئيسي بود. تقريبا از سال 87 آنجا رسما پايگاه دوبله شبکه هاي ماهواره‌اي شده بود. مساله مهم‌تري را نبايد فراموش کنيم و آن اينکه شبکه GEM آنجا پايگاه زد. يعني سعيد کريميان اولين پايگاه GEM را آنجا تاسيس کرد و بعد آهسته آهسته PMC وارد همکاري با انجمن گويندگان جوان شد. ‌در دوره اي خاص عده اي از افغان‌ها براي گذراندن دوره آموزش دوبله به ايران آمده بودند که آقاي رئيسي هم در آموزش آنها مشارکت داشت. مي‌توانم بگويم اصلاآقاي رئيسي درگير ماجراي سريال «ويکتوريا» و فارسي وان نبود. بعد از يک دوره، رئيسي شروع به همکاري با فارسي وان کرد. مهرداد رئيسي بلايي بر سر عليرضا اميرقاسمي در شبکه MBC درآورد که شنيدني است. در ابتدا اميرقاسمي از MBC مي خواهد که مسووليت زيرنويس گذاشتن فيلم ها را به او بدهند چون شبکه مال عرب ها بود و خوب پول مي دادند. امير قاسمي هم قرارداد بست چون هر کاري ظاهرا هنري به قول خودشان را در دوبي هندل مي کند. مدتی پس از دستگیری های گروه های زیرزمینی و غیر قانونی دوبلاژ روزنامه کیهانی گزارشی جنجالی را از فعالیت های گلوری  منتشر می کند. گزارش کیهان حاوی چند نکته اساسی است که روند و فرآیند فعالیت گلوری کاملا غیر قانونی است.»

اما با انتشار مجموعه گفت و گوهای افشاگرانه توسط روزنامه وطن امروز، کیهان به بهانه دستگیری دوبلورهایی که با شبکه های ماهواره‌ای همکاری داشته اند گزارشی را منتشر می کند که اظهارات محمود قنبری، حامد عزیزی و اشکان صادقی را کاملا تائید می کند.


میجر قانونی یا غیر قانونی؟!

اما کپی رایت عمده انیمیشن‌های هالیوودی که طی 12 سال اخیر توسط گلوری دوبله و منتشر شده اند متعلق به کمپانی میجر است که در حال حاضر هیچ تبادلی با موسسات شبکه نمایش خانگی داخلی ندارند و رایت آثار خود را به هیچ عنوان به شرکت های توزیع فیلم در ایران  واگذار نمی‌کند. حجت الله ایوبی در اول بهمن ماه سال 1393 به ایلنا گفت همه می‌دانند که توزیع آثار کمپانی میجر یک اقدام نادرست و خلاف قانون بود و اینکه ما به انجام اقدامات نادرست عادت کرده باشم دلیلی بر درستی آن کار نمی‌شود و کار درست را نادرست نمی‌کند.

 پس از اظهارات ایوبی «‌سید صادق موسوی» مدیر کل نمایش خانگی، مستند و فیلم کوتاه در این باره اضافه کرد: متاسفانه در سال های گذشته بر خلاق مقررات صریح و آئین نامه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مانند آئین نامه صدور پروانه نمایش برنامه های ویدئویی بهره برداری از فیلم های میجر(بدون ارائه اصل رایت)به برخی موسسات ویدئو رسانه واگذار شده است. که این امر علاوه بر ایجاد رانت موجب اعتراض نهادهای صنفی مانند اتحادیه ویدئو رسانه هم بوده است هر چند در پاره ای موارد این واگذاری ها با نیتی خیرخواهانه و به منظور جبران خسارت های مالی برخی موسسات صورت گرفته است.

بدین ترتیب با عدم توزیع انمیشن‌هایی که کپی رایت آن متعلق به کمپانی میجر است مجموعه گلوری از طریق سایت خود انیمیشن‌ها  راهمچنان دوبله می کند و از طریق وب سایتش به مخاطبانش ارائه می کند. اگر فرض نخست همچنان پا برجا باشد که مجموعه گلوری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز فعالیت رسمی دریافت نکرده است رسما کاری غیر قانونی انجام می‌دهد اما اگر فرض بر این باشد که این مجموعه مجوزهای لازم را برای فعالیت در عرصه دوبلاژ دریافت کرده است با کدام از مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انیمشین های متعلق به کمپانی میجر را با دوبله فارسی توزیع می کند؟! آیا سازمان سینمایی فقط به مجموعه گلوری اجازه انتشار تولیدات کمپانی میجر را می‌دهد؟!

اما نکته قابل تامل این است که با وجود اینکه دو سئوال بزرگ در مورد فعالیت‌های غیر قانونی مجموعه گلوری، وجود دارد، مجموعه گلوری  پا را فراتر از چهارچوب های قانونی می گذارد و موسیقی تیتراژ انیمشین زوتوپیا را با بازخوانی فارسی صدای یک خواننده زن منتشر می‌کند. نکته جالب این است که از این حرکت غیر قانونی، یعنی ضبط موسیقی با صدای خواننده زن  در پشت صحنه دوبلاژ انیمشین زوتوپیا (بدون هم آوایی) فیلمی با عنوان پشت صحنه دوبله در وب سایت خود منتشر می کند و سئوال مهم این است آیا مقررارت دوبلاژ مبتنی بر عدم تک خوانی موسیقی و آوازهای فیلم توسط بانوان اجرا فقط در مورد انجمن اصلی گویندگان اعمال می شود؟!